Page 15 - İNOVASYON KÜLTÜRÜ DERGİSİ 1.SAYI

Ay, Yer’den Uzaklaşıyor mu?

Evet ! Ama çok yavaş!

Yrd.Doç.Dr. Ayşegül F. Yelkenci
İstanbul Kültür Üniversitesi,
Fizik Bölümü Öğretim Üyesi

Yaklaşık 4,5 milyar yıldır gezegenimiz Yer ve uydusu Ay, gökyüzünde dans
ediyor. Çekim yüzünden Ay kendi ekseninde bir kez dönene dek çevremizde
sadece bir tur atıyor, bu nedenle onun sadece bir yüzünü görebiliyoruz. Bu
dans sırasında duyduğu heyecandan olacak, Yer’in bazı bölgeleri zaman
zaman şişiyor, denizleri öfkelenip kabarıyor ama Ay, onu sakinleştirmenin
yolunu biliyor; adımlarını hesaplayıp atıyor, hiçbir şeyi tesadüfe bırakmıyor.

Yer’in çevresinde neredeyse dairesel bir şekilde dolanan Ay, her yıl yaklaşık
3,8 cm Yer’den uzaklaşıyor. Bunun nedeni, Ay’ın yeryüzünde yarattığı
gelgitler. Yer’in Ay’a bakan yüzü Ay’a daha yakın olduğundan, Yer’in
merkezine kıyasla çok daha güçlü bir kütle çekimine maruz kalıyor. Benzer
şekilde, Yer’in Ay’a bakmayan öteki yüzü, daha az bir kütle çekimi hisseder.
Yer döndükçe Ay’ın kütle çekimi suyu, havayı, hatta karaları kendisine
çeker. Bu etki, Yer’i biraz uzatır, hafifçe yumurta biçimine getirir. Öne
doğru çıkan bu uç kısımlara, gelgite bağlı “şişkin bölge” denir. Yer’in katı

14 • İNOVASYON KÜLTÜRÜ / HAZİRAN 2017