Page 26 - inovasyon 12

Resim-7 Resim-8

Peki, İskeneriye ve Siyene arasındaki uzaklığı nasıl ölçmüştü? Çok basit, bir adam
tuttu ve bu mesafenin “kaç adım?” olduğunu saydırdı.
Bugün Dünya’nın çevresinin tam doğru ölçüsünün 40.100 km olduğunu biliyoruz

fakat buna rağmen Eratosthenes, çağının şartlarına rağmen bu kadar basit bir ma-
tematik ve geometri hesabı yaparak % 15’lik bir sapmayla bile olsa bu denli yakın
bir ölçüm yapabilmiş ve tartışma götürmeyecek bir şekilde gerçek bir üstün zeka
örneği olduğunu kanıtlayarak tarihteki yerini almayı başarmıştır.

“Eratosthenes'in tek aracı sopa, göz, ayak ve beyindi. Bu araçlarla Dünya'nın
çevresini yüksek bir hassasiyetle 2200 yıl önce ölçtü.” - Carl Sagan –

Deneyle İlgili Bilgiler:

Deneyin Tarihi: 20 Mart 2020 (İlkbahar ekinoksu)

NOT: 2020 yılı için Güneş’in Dünya-Güneş doğrultusunun yerin ekvator düzleminde
yaptığı açının en küçük olduğu iki tarihten biri 20 Mart 2020 tarihi öğle saatlerine
denk gelmektedir (Diğeri ise 22 Eylül 2020 öğle saatine denk gelmektedir).

Deneyin Amacı:
Güneş’in gölgesinin gün içinde en kısa olduğu uzunluğunu ölçerek Dünya’nın yarı-

çapının ve çevresinin hesaplanmasıdır.
Erastosthenes bu deneyi 21 Haziran gününde gerçekleştirmiştir. Kendisi İskende-
riye şehrinde deneyi yaparken bir grup arkadaşı aynı tarihte aynı deneyi Syene

(Asuvan) şehrinde yengeç dönencesine yakın bir yerden gerçekleştirmiştir. Çünkü
20 Haziran’da Güneş ancak enlemi 230.5 olan bir yerde tepe noktasından geçer ve
Güneş gölge oluşturmaz.

Bu deney İstanbul ili sınırları içinde yapılırken bizim referans alacağımız ikinci yer
Dünya’nın ekvatoru olacaktır. 20 Mart gününün seçilme nedeni de budur. 20 Mart’ta
güneş ekvatordaki bir gözlemcinin tepe noktasından geçecektir.

25 • İNOVASYON KÜLTÜRÜ / MAYIS 2020